Bezig zijn met je biografie is iets dat velen aanspreekt. We horen of merken steeds vaker dat mensen dit doen. Er zijn meerdere manieren om met een biografie aan de slag te gaan. De twee bekendste zijn de geschreven biografie en de gefilmde biografie. De voor- en nadelen van beide varianten worden globaal uiteengezet in deze blog.
De geschreven biografie
Allereerst de geschreven variant: wie heeft er geen ervaring met het schrijven in een dagboek? Dat boekje waaraan je al je geheimen toevertrouwde. Daar begon het mee. Dat is misschien wel de basis voor de biografie. Laten we het hebben over de aanleiding die iemand kan hebben voor het schrijven van een biografie.
Schrijven kun je zowel recreatief als therapeutisch doen. Mensen die geplaagd worden door overmatige complexiteit of tegenslag in het leven krijgen nogal eens het advies van een therapeut om er over te schrijven. Dan wordt het letterlijk van je afschrijven en als het goed is geeft dat heilzame effecten. In mijn opleiding tot loopbaanadviseur bij Hoogendijk kreeg de biografie ook al een prominente plek. Menig persoon die worstelt met zijn beroepskeuze kreeg als taak om zijn biografie te schrijven. Dat geeft inzicht en helderheid over waar je staat in je loopbaan. Vervolgens geeft het antwoord op de cruciale vraag: wat is voor jou het meest vitaliserende loopbaanperspectief?
Maar je zou door al deze zwaarwichtige redenen bijna vergeten dat je het schrijven van je levensverhaal ook puur voor het plezier kunt doen. Recreatief schrijven zonder pretenties. Ook dat mag er zijn en ook daar mag je van genieten.
De gefilmde biografie
De andere manier om levensverhalen vast te leggen, we schreven het al, is film. Dan vertel je je levensverhaal aan iemand die het opneemt met een filmcamera. Als je geluk hebt is dat een biograaf die verstand van zaken heeft. Deze manier is relatief nieuw. We zien al vele jaren op tv bekende Nederlanders in diverse biografische formats. Maar slechts weinig mensen beseffen dat je daar helemaal niet beroemd voor hoeft te zijn. In principe kan iedereen van zijn leven een film laten maken. Stapje voor stapje wint het terrein. Dat is goed nieuws voor mensen die belang hechten aan hun biografie maar niets met schrijven hebben.
De twee media leg ik in deze blog naast elkaar: een biografie op schrift versus een biografie op film. Beiden hebben hun pro’s en con’s.
Voordelen van een geschreven levensverhaal
- Een geschreven levensverhaal is iets dat je gemakkelijk zelf kunt doen. In principe heb je niemand anders nodig. Het is praktisch en laagdrempelig. Flexibiliteit alom. Het is een leuke bezigheid. Op dit punt is het sterk concurrerend met de filmvariant.
- Je kunt er aan beginnen en mee eindigen op ieder moment dat het jou schikt.
- Je hoeft er geen opleiding voor te hebben, je schrijft gewoon hoe je dat zelf wil.
- Ieder heeft een persoonlijke signatuur en die klinkt door in de tekstproductie. Dat maakt het levensverhaal authentiek.
- Voor wie daar behoefte aan heeft is er van alle kanten hulp beschikbaar. Als je professionele begeleiding kunt betalen dan huur je gewoon een schrijfcoach in. Er zijn vele schrijfcoaches in de aanbieding, de uitdaging is wel om er een te vinden die bij jou past.
- Je lucht je hart als je dingen van je afschrijft. En uitlaatklep. Het kan een helend effect hebben. Het kan je ook dichter bij antwoorden op levensvragen brengen.
- Je bent baas over je eigen schrijfproduct, je stelt zelf je kwaliteitseisen aan het verhaal, niemand anders die dat voor je doet. Hoe hoog je de lat legt, bepaal je ook zelf. Of je er nu gevoelens in wilt beschrijven of gebeurtenissen wilt memoreren, het is helemaal aan jou als eindredacteur.
Voordelen van de biografische film
- Film heeft ten opzichte van schrijven een extra dimensie. Dat maakt dat het verhaal meer binnenkomt. Jouw emotie bij het vertellen over levensgebeurtenissen worden zichtbaar en invoelbaar voor de kijker. Denk maar aan het verschil tussen het boek en de verfilming daarvan die je in de bioscoop beleeft.
- Mensen met schrijftalent kunnen in hun geschreven biografie de emoties weliswaar beschrijven maar de interpretatie daarvan is minder evident dan die in een gefilmde biografie. Mensen die niet over voldoende schrijftalent beschikken hebben echt een issue om bepaalde nuances goed tot uitdrukking te brengen. Deze uitspreken in een film is daarentegen stukken makkelijker.
- De extra informatie die film biedt geeft een rijkere beleving voor de kijker. Je krijgt letterlijk een beeld van hoe betrokken iemand is bij de onderwerpen die hij adresseert.
- Wie zich laat interviewen door een biograaf heeft het voordeel om over een deskundige te beschikken die hem navigeert door het levensverhaal. Een goede biograaf legt verbanden tussen iemands identiteit en het verhaal over de gebeurtenissen die verteld worden. Juist die dubbelslag maakt film zo geschikt voor een biografie.
- Het mooie met film is dat er ook foto’s of beelden van voorwerpen van vroeger kunnen worden ingemonteerd. De kijker ziet de hoofdpersoon bovendien in zijn dagelijkse habitat, zodat er een inkijkje wordt gegeven in zijn privé omgeving. Het gaat daardoor voor de kijker meer leven en er ontstaat betrokkenheid.
- Een evident voordeel van film is dat het meteen vastligt en niet aan een verloopdatum of tht datum aanloopt.
- Voor de generaties die volgen na de hoofdpersoon is een film gemakkelijk aan te zetten en eenvoudig te consumeren. De leesmoeite bij het lezen van een boek of geschrift is relatief groter. Als doorgeefmiddel van het biografisch erfgoed wint film het in de meeste gevallen van de geschreven tegenhanger.
Natuurlijk zijn er ook nadelen of beperkingen aan beide media. Lees eerst de nadelen van het schrijven, daarna die van het gefilmde levensverhaal.
Nadelen van het schrijven van een levensverhaal
- Een boek vraagt toch minimaal een zekere interesse in het schrijven. Enige aanleg helpt natuurlijk ook. Niet iedereen heeft dat en dat kan remmend werken. Voor het beschrijven van hele subtiele gevoelens die gerelateerd zijn aan een specifieke context is schrijftalent bijna een randvoorwaarde. Als je dat niet in je hebt of je krijgt gewoon geen energie van schrijven wordt dat een lastige opgave. Het geheel wat beschreven wordt loopt dan het risico van grofmazigheid. Je kunt je dan zelfs afvragen of het een interessant document wordt. Wellicht wel voor de persoon in kwestie, maar voor anderen is dat zeer de vraag.
- Het schrijven is ten opzichte van film slechts eendimensionaal. Je hebt het papier of scherm voor je en daar moet je alles mee doen.
- Het duurt veel langer voor de eindversie, als die al ooit af komt, beschikbaar is. Hoe anders is dat bij film: die kun je als een project inplannen en het eindproduct kun je koppelen aan een streefdatum.
Nadelen van het filmen van een biografie
- Als je dit alleen doet heb je de techniek en bedieningsvaardigheid van het filmen en monteren nodig. Als je dat al hebt is het nog erg lastig om je zelf voor je eigen camera goed te filmen. Maar onmogelijk is het niet, er zijn immers genoeg vloggers in de wereld die dit dagelijks bewijzen. Maar die zijn hier dan wel in getraind.
- Je bent (deels) afhankelijk van de biograaf die op een bepaald moment tot je beschikking staat met zijn camera en vraagtechniek. In een boek kun je schrijven wanneer je wilt en ben je van niemand afhankelijk. Dit nadeel van de gefilmde variant is op te lossen door goede afspraken te maken met de biograaf over het proces. Bijvoorbeeld dat deze op gezette tijden terugkomt, om geleidelijk toe te werken naar een gewenste eindproduct. Het kostenplaatje loopt dan wel op. Een biografische film die in twee uur wordt geschoten en resulteert in een film van een uur kost al gauw een kleine tweeduizend euro. Ieder dagdeel dat daarbij komt verhoogt die prijs met ongeveer 500. Dat vraagt dus een toereikend budget en dat is niet voor iedereen betaalbaar. Aan de andere kant moet iemand die een professionele biograaf inhuurt bij het schijven op minimaal dezelfde kosten rekenen. Een gemiddelde schrijfcoach/biograaf rekent, net als een filmer biograaf, een uurtarief van rond de 70 euro.
- Een ander nadeel van de gefilmde biografie is de beruchte cameravrees. Er zijn nogal wat mensen die daar last van hebben. Een goede biograaf weet zijn opdrachtgever daar meestal wel redelijk overheen te helpen, maar je moet toch de moed verzamelen om die stap te nemen.
De trends
Dat er een toenemende belangstelling is voor alles wat met beeld te maken heeft zien we al enkele jaren in de social media. Bewegend beeld, video, fotografie, spannende filtertjes… het is allemaal niet meer weg te denken. Giga-platforms als YouTube, Instagram, Facebook en Twitter doen er alles aan om mensen te verleiden hun beeldmateriaal op het net te dumpen. Daar hebben deze tech-reuzen belang bij omdat ze daardoor meer bezoekers en dus meer inkomsten krijgen. Ook de technische mogelijkheden vormen voor de particulieren geen beperkingen meer. Vrijwel iedereen beschikt tegenwoordig over een smartphone met een prima camera. Daar kom je al een heel eind mee. Ik verwacht dus dat de drempels voor een gefilmde biografie zowel in interview-als in monologische vorm lager worden. Door de technische gemakken van het filmen en demografische veranderingen zie ik de film de komende jaren terrein gaan winnen van de geschreven biografie. Wie het wil proberen is welkom bij defilmvanjeleven.com