Wat is een biografisch interview? In mijn vorige blog is deze vraag vooral vanuit de breedte beantwoord. In deze blog ga ik vooral focussen op drie specifieke perspectieven van waaruit je deze vraag kan beantwoorden: de theoretische kant, de technische kant en de praktische kant.
Het theoretische antwoord
Een biografisch interview moet je zien als een vraaggesprek over het leven en de identiteit van een hoofdpersoon. Een hoofdpersoon is degene die onderwerp is van de biografie. De levensgebeurtenissen en de identiteit van de hoofdpersoon staan steeds centraal. De wisselwerking tussen de biograaf en de hoofdpersoon is sterk bepalend voor het einderesultaat.
Een interviewer die is gespecialiseerd in biografische films is er in getraind om op een effectieve manier vragen te stellen. Daarmee wordt bedoeld, precies zodanig vragen stellen dat de hoofdpersoon met inhoudelijk interessante informatie voor de dag komt. Vooraf hebben de interviewer en de hoofdpersoon een duidelijk idee over het doel.
Een biografisch interview heeft als doel om de levensgeschiedenis van iemand naar boven te krijgen. Afhankelijk van de duur van de biografische film die gemaakt wordt, bepaalt de biograaf welke vragen hij voorlegt. De biograaf tracht de juiste puzzelstukjes te verzamelen waarvan hij later de totale puzzel legt. Dat gebeurt in de montage.
Een biografisch interview is geslaagd als de uitkomst tenminste voldoet aan de verwachtingen van de opdrachtgever. Daarnaast zal de biograaf zelf moeten kunnen instaan voor de kwaliteit van het eindproduct. De normen die hij daar op nahoudt hoeven niet dezelfde te zijn als die van de hoofdpersoon. Daarom is een goede voorbespreking over de verwachtingen van groot belang. Voor de biograaf is het bijvoorbeeld belangrijk dat de vertelde levensgebeurtenissen gelijktijdig een authentiek beeld opleveren van de persoon die het vertelt. Voor de hoofdpersoon zelf is vaak de inhoudelijke correctheid van hetgeen hij vertelt van belang. Deze kan zich zelfs ongemakkelijk voelen als daarbij emoties te zien zijn. Terwijl dat laatste nu juist voor de biograaf essentieel is, voor hem is het laten zien van kwetsbaarheid iets wat de biografische film extra aantrekkelijk maakt.
De technische uitleg van een biografisch interview
De techniek die toegepast wordt in een biografisch interview is een succesfactor voor de biografische film. Onder techniek verstaan we de methodiek die gebruikt wordt om het verhaal tot stand te brengen. Dat geldt zowel voor de inhoud als de vorm. De inhoud heeft betrekking op hetgeen verteld wordt, bijvoorbeeld of er een samenhang is in de verschillende levensgebeurtenissen, en of het interessant is wat verteld wordt. De vorm is de manier waarop de biografie gebracht wordt. Daarbij is de beelddynamiek van groot belang, zoals
- het inzoomen op de hoofdpersoon op de juiste momenten
- afwisseling in beelden
- mooie overgangen tussen de passages
- het inzetten van ondersteunende sfeerbeelden
- gebruik van muziek
Wat de inhoud betreft van het biografisch interview is vooral het volgende van belang:
- de sfeer in het gesprek, die draagt sterk bij aan het reproduceren van de relevante levensgebeurtenissen
- de logica en de samenhang van hetgeen verteld wordt, samen bepalen die de verhaallijn
- de emotie die onder het verhaal doorklinkt; daaruit blijkt de betrokkenheid
- dat het verhaal authentiek overkomt
- een goede balans tussen de lach en de traan
Hoe gaat een biografisch interview praktisch in zijn werk?
Hierbij kun je een onderscheid maken in drie fasen: de voorbereiding, de filmopname en de oplevering van de film.
Goede voorbereiding is het halve werk
Onze filmmaatschappij hecht veel waarde aan de voorbereiding, want dat komt het eindproduct heel erg ten goede. Een goede voorbereiding bestaat uit het verstrekken van uitgebreide documentatie en ten minste twee voorbereidende telefoon- of zoomgesprekken. Een goede voorbereiding op het biografisch interview zorgt dat tijdens de filmsessie al heel gericht de juiste informatie wordt vastgelegd. Juiste informatie moet je in dit verband zien als precies de delen in het levensverhaal die er toe doen en die de hoofdpersoon er graag in wil hebben.
Ook omdat het laten maken van een biografische film voor veel mensen redelijk spannend is heeft het voorbereidende telefonisch contact een groot voordeel. De hoofdpersoon is dan al een beetje gewend aan degene die hem straks gaat interviewen. Ook is dan duidelijk welke vragen hij kan verwachten, omdat in grote lijnen al wordt besproken welke levensgebeurtenissen interessant zijn om op te nemen. Uiteraard heeft de hoofdpersoon in dat laatste een doorslaggevende stem. De rol van de biograaf is hierbij te adviseren. Aan de hand van de voorbereidende gesprekken stelt de biograaf een script op die voor hem leidraad is voor de filmopname. Vooraf wordt dat script nog een keer telefonisch doorgesproken met de hoofdpersoon, omdat het belangrijk is dat deze zich hierin kan vinden.
De opname van het biografisch interview
Na de voorbereidende fase volgt de filmsessie. Meestal is dat bij de hoofdpersoon thuis. De cameraman heeft een uur nodig om zijn uitrusting uit te stallen. Hij werkt met twee lampen op statieven, drie camera’s en twee draadloze microfoons. Behalve de hoofdpersoon wordt ook de interviewer opgenomen in de film, zij het met een beperkt aandeel (80/20 verhouding). De cameraman legt ook beelden vast van allerlei objecten die in en om het huis van de hoofdpersoon een rol spelen. Ook worden er beelden van de hoofdpersoon buiten het interview opgenomen, bijvoorbeeld het spelen met een huisdier, het bladeren in een boek of krant, het verrichten van een huishoudelijk klusje etc.
Het opnemen van het biografisch interview duurt tussen de twee en drie uur. Eventueel wordt er een pauze in gelast, afhankelijk van de behoefte van de hoofdpersoon. Tijdens de opname zorgt de biograaf er voor dat de hoofdlijn in het script wordt aangehouden. De hoofdpersoon komt door het vertellen van zijn levensgebeurtenissen soms in de verleiding om zijwegen in te slaan. De biograaf heeft als taak om de tijd en het proces te bewaken en die maakt daarbij afwegingen. Soms kan zo’n zijweg ook interessant zijn voor het beoogde eindproduct en dan laat hij de hoofdpersoon vertellen. Als hij daarover een andere inschatting maakt zal de biograaf zijn opdrachtgever subtiel terugbrengen naar de hoofdlijn. Die overgangen, het schakelen in het gesprek van inhoud op emotie en andersom, zijn typisch vaktechnische zaken waarmee de biograaf zich onderscheidt.
De oplevering
Na de filmsessie gaan de producers aan het werk. Dan volgt de fase van de montage. Zodra die klaar is ontvangt de opdrachtgever de preview. Hij mag bepalen of de film compleet genoeg is, of misschien te compleet. Zijn wensen, als die er zijn worden zoveel mogelijk opgevolgd door de producent. Vergelijk het maar met de kapper. Op enig moment krijg je de vraag of het kapsel naar je zin is. Jij mag dan nog wat aangeven waarna de kapper doet wat jij vraagt. Dat wil zeggen als hij daar als vakman ook achter kan staan. Hoe jij er bij loopt is immers ook het visitekaartje voor zijn merk.
Zodra de film in de eindfase gaat krijgt de opdrachtgever die opgeleverd op een usb stick en/of via een url.
Tot slot
Op de foto boven zie je mij met mijn jongste zoon Maarten in 1996. Ik was toen een jaar gescheiden en had de kinderen om de twee weken bij mij thuis. Familieverhoudingen zijn in vrijwel iedere biografie van grote betekenis op het verloop van het leven. Zowel Maarten als ikzelf hebben daar een geheel eigen kijk op. En dat is prima, want iedereen heeft recht op zijn eigen verhaal.
Wil je meer algemene informatie lezen over de biografische interviews dan raad ik je aan om mijn vorige blog over dit onderwerp ook te raadplegen. Je kunt mij ook altijd bellen als je meer specifieke informatie wenst.